PROPOSITIO IV.
Circulus aequalis est triangulo rectangulo, cuius quae quidem ex centro
aequalis est uni earum, quae circum rectum angulum, perimeter autem basi.
Sit circulus ABGD, et trigonum rectangulum CEF, sitque semidiameter
circuli ABG aequalis uni laterum trianguli CEF, quae circum rectum
angulum, perimeter autem ABG aequalis reliquo lateri trianguli CEF,
quod circum rectum angulum. Aio quod aequalis est circulus ABG triangulo
CEF: sit enim, si possibile est, maior circulus trigono in spatio quopiam,
utpote Z, et inscribatur circulo per 6. 4. quadratum
ABG, sectisque peripherijs bifariam inscribatur octogonum AKB: eritque
per primam huius, triangulum AKB maius quam dimidium portionis
circularis AKB, et similiter reliqua triangula reliquis portionibus, hoc
autem toties faciam, donec per 1. 10. relictae portiones
sint minus quam spatium Z, itaque inscriptum polygonium AKB maius erit
trigono CEF.
Capiatur una perpendicularium a centro circuli N ad latera polygonij AK,
ut pote NX perpendicularis ad latus
AK, eritque per praecedentem polygonium AKB aequale
trigono rectangulo, cuius laterum, quae circa rectum, alterum, ipsi NX,
reliquum perimetro polygonij AKB est aequale, sed tale trigonum minus
trigono CEF, quandoquidem trigoni CEF latera, quae circa rectum,
maiora sunt, ut pote quorum alterum semidiametro NK circuli ABG, quae
maior est perpendiculari NX; reliquum perimetro circuli, qui maior perimetro
polygonij, aequale est: ergo polygonium AKB minus erit trigono CEF,
fuit autem maius, quod est impossibile.
Non est ergo circulus
ABG maior trigono CEF. Sit nunc, si possibile est, minor circulus ABG
triangulo CEF in spatio quovis, ut puta Z, et circumscribatur circulo
per 7. 4. quadratum OH, cuius latera contingant circulum
apud puncta A, B, G, D, sectaque peripheria AB bifariam in signo
K, similiter et reliquae; agatur per K circulum contingens PKR
lateribus quadrati circumscripti occurrens apud P, R, et similiter in
reliquis peripherijs BG, GD, DA, eritque per 2. huius triangulum
POR maius quam dimidium figurae AOBK, quae videlicet sub rectis
AO, OB, et arcu AKB comprehenditur, et similiter reliqua triangula
apud angulos quadrati OH maiora, quam dimidia reliquarum figurarum, non
ergo cessabo ab huiusmodi peripheriarum bifaria sectione, donec em
per figurae, quae a circuli peripherijs, et lateribus circumscripti
polygonij comprehenduntur, redigantur ad minus spatium spatio Z; itaque
circumscriptum polygonium APRB erit minus trigono CEF. Connectatur ergo
centrum N cum uno punctorum, in quibus latera polygonij APK contingunt
circulum, ut pote cum puncto K, eritque per
praecedentem polygonium APK aequum trigono rectangulo, cuius
laterum, quae circa rectum, alterum ipsi NK, reliquum perimetro
polygonij APK est aequale, huiusmodi ergo trigonum maius est trigono
CEF, quandoquidem trigoni CEF laterum, quae circum rectum, unum
ipsi NK est aequale, reliquum vero perimetro circuli, qui minor est
perimetro poligonij APK: quare poligonium APK maius est trigono CEF,
fuit autem minus quod est absurdum.
Non est igitur circulus ABG minor trigono CEF, fuit ostensum quod nec
maior, aequalis ergo erit circulus ABG trigono CEF, quod est propositum,
Hinc manifestum est, quod circulus aequalis est rectangulo, quod sub
semidiametro circuli, et linea aequali, dimidio peripheriae comprehenditur.
COROLLARIUM.
Manifestum est ergo, quod ex ductu semidiametri in dimidium peripheriae
producitur area circuli.
|