F  r  a  n  c  i  s  c  i        M  a  u  r  o  l  y  c  i        O  p  e  r  a        M  a  t  h  e  m  a  t  i  c  a
Introduzione Help Pianta Sommario
Fragmenta arithmeticorum SP 115 Frag. 4
<- App. -> <- = ->

[A:3v]

figura 3

1 Quantitatis magnitudine rationalis terminus est unitas vel quivis numerus.

2 Quantitatis potentia tantum rationalis terminus est radix numeri non quadratoti. radix. 5.

3 Quantitatis medialis terminus est radix radix numeri non quadratoti. ad radix radix 5.

4 Binomium est aggregatum duarum quantitatum rationalium potentia tantum commensurabilium, cuius termini sunt duae radix vel numerus et radix numeri, ita ut numeri, quorum sunt radix neque quadrato quadrato sint, neque in ratione quadrato quadratotorum, ut radix 5 ptilde radix 2. Cuius quadrato semper est binomium speciei primae, videlicet 7 ptilde radix 40.

figura 4

binomium
quadrato
7 ptilde radix 40
binomium primum

Et componitur ex duabus rationalibus potentia tantum commensurabilibus et perinde mediale comprehendentibus et quarum quadrato quadrato rationale faciunt.

5 Bimedialis primi, terminus signatur per radix radix duorum numerorum non quadrato quadrato ex quorum ductu fit quadratotus quadrati, ut radix radix 8 ptilde radix radix 2. Cuius quidem bimedialis primi quadrato semper est binomium 2ae speciei, videlicet radix 18 ptilde 4.

// Ut patet in descriptione laterali.

figura 5

bimedialis primi
quadrato
radix 18 4
binomium secundum

Et componitur ex duabus medialibus potentia tantum commensurabilibus et rationale comprehendentibus et quorum quadrato quadrato mediale faciunt.

6 Bimedialis28 secundi terminus signatur per radixradix duorum numerorum non quadrato quadrato ex quarum ductu fiat quadrato. Ut radix radix 12 ptilde radix radix 3. Cuius quidem quantitatis quadratoum semper est binomium 3ae speciei videlicet radix 27 ptilde radix 24.

// Ut patet in descriptione laterali.

figura 6

bimedialis secundi
quadrato
r. 27 r. 24
binomium tertium

Et componitur ex duabus medialibus potentia tantum commensurabilibus et mediale comprehendentibus. Et quarum quadrato quadrato constructa mediale.

7 Maioris29 vero terminus signatur per radix unicas binomii et apotomes quartae speciei, ut radix v. ad 3 ptilde radix 7, cum radix v. ad 3 mtilde radix 7, cuius quadratotum semper est binomium 4ae speciei, videlicet 6 ptilde radix 8, ut hic in descriptione.

figura 7

maior
quadrato
6 ptilde r 8
binomium quartum

Unde ideo haec quantitas [[dicitur]] maior, quoniam maior eius portio scilicet radix v. ad 3 ptilde r. 7 est quantitas eiusdem speciei, quandoquidem radix est quarti binomii semper. Et componitur ex duabus lineis potentia incommensurabilibus quarum quadrato quadrato faciunt rationale, et quarum productum mediale.

8 Potentis rationale ac mediale terminus signatur per radix unicas binomii et apotomes 5ae vel 6ae speciei, eorumdem nominum, ita ut quadrato quadrato terminorum utrobique differant per numerum quadratotum, ut radix v. ad r. 8 ptilde 2 cum radix v. ad 8 mtilde 2, cuius quadrato semper est binomium 5ae speciei videlicet radix 32 ptilde 4, ut in hac descriptione.

figura 8

Potens rationale ac mediale
quadrato
r. 32 ptilde 4
binomium quintum

Et componitur ex duabus lineis potentia incommensurabilibus quarum quadrato quadrato faciunt mediale / et quarum productum rationale.

9
Pro apotome
  graffa aperta rettangolo ab bc
quadrato ab rettangolo ab bc
quadrato bc
  quadrato ac
7a 2i.

Pro binomio
quadrato ad graffa aperta rettangolo ab bd
rettangolo ab bd
rettangolo ab bd
rettangolo ab bd
quadrato ac
8a 2i.

figura 9

quadrato ad graffa aperta quadrato ab
quadrato bd
rettangolo ab bd
rettangolo ab bd
4a [[2i]].

quadrato ab graffa aperta rettangolo da ac
quadrato bc
6a 2i pro area sub binomio et apotome.

[A:4r] 10 Potentis duo medialia terminus signatur per radix unicas binomii et apotomes 5ae vel 6ae speciei eorumdem nominum, ita tandem ut quadrato quadrato terminorum utrobique differant per numerum non quadrato, ut radix v. ad r. 6 ptilde 2, cum radix v. ad r. 6 mtilde 2. Cuius quadrato semper est binomium 6ae speciei videlicet radix 24 ptilde r. 8, ut in hac descriptione.

figura 10

Potens duo medialia
quadrato
r. 24 r. 8
binomium sextum

Et componitur ex duabus lineis potentia incommensurabilibus quarum quadrato quadrato faciunt mediale / et quarum productum mediale30 et composito quadrato quadratotorum incommensurabile.

11 Quantitas autem, cuius terminus signatur per radix unicas binomii et apotomes primae speciei eorumdem nominum, ut radix v. ad 3 ptilde r. 5, cum radix v. ad 3 mtilde r. 531, est potentia rationalis, videlicet radix 10, et quadrato eius ... 10.

figura 11

Potentialiter rationalis videlicet radix 10
quadrato
10

Et32 componitur ex duabus lineis potentia incommensurabilibus quarum quadrato quadratota faciunt rationale et quarum productum rationale.

// Huius residuum r. 2. quadrato vero 2.

Quantitas vero, cuius terminus signatur per radix unicas binomii et apotomes secundae speciei sub eisdem nominibus ut r. v. ad r. 12 ptilde 3, cum v. ad r. 12 mtilde 3, est medialis, scilicet r.r. 108, et eius quadrato potentia tantum rationale, videlicet r. 108.

// Ut in hac figura.

figura 12

medialis
rr. 108
quadrato
r. 108

Et componitur ex duabus lineis potentia incommensurabilibus, quarum quadrato quadrato faciunt mediale. Et quarum productum mediale, et composito quadratorum commensurabile.

Huius residuum r.r. 12. Et quadrato r. 12.

12 Quantitas demum, cuius terminus signatur per radix unicas binomii et apotomes 3ae speciei, sub eisdem nominibus, ut r. v. ad r. 8 ptilde r. 6, cum r. v. ad r. 8 mtilde r. 6, est etiam medialis scilicet r.r. 72 et eius quadrato potentia tantum rationale videlicet r. 72, ut in hac figura.

figura 13

medialis
videlicet rr. 72
quadrato
r. 72

Et componitur ex duabus lineis potentia incommensurabilibus / quarum quadrato quadrato faciunt mediale / et quorum productum mediale / et composito quadrato quadratotorum commensurabile. Et est eadem species cum praemissa. Cuius residuum est r.r. 8. quadrato vero r. 8.

13 Item quantitas composita ex duabus quantitatibus potentia tantum rationalibus invicem commensurabilibus est unius nominis potentia tantum rationalis. Ut patet in hac figura.

figura 14

potentia rationalis
videlicet r. 27
quadrato
27

Ubi constat quod r. 12 ptilde r. 3 faciunt r. 27, cum supplementa sint rationalia. //

Eius residuum r. 3. quadrato 3. ***33 Et componitur ex duabus potentia tantum rationalibus et commensurabilibus et perinde rationale comprehendentibus.

14 Bimediale ex duabus medialibus longitudine commensurabilibus, est unius nominis, quia conflat unam medialem.

figura 15

rr. 162 medialis
quadrato r. 162

15 Bimediale ex duabus medialibus potentia incommensurabilibus sub nullam speciem cadit. Nam talium linearum quadrato quadrato sunt duo medialia incommensurabilia et productum mediale medialis.

Residuum rr. 2
quadrato
r. 2

figura 16

quadrato r. 3 r.2 rr. 96

// 24 octobris 1551.

Inizio della pagina
->